Sempozyum Ana Teması: Felsefe, Bilim, Dil ve Mantıkta Olumsuzlamalar

Olumsuzlama veya değilleme (negation), anlambilimsel bir karşıtlık işlecidir. Bu işlecin görevi, bir ifadeyi, bu ifadeye karşıt anlam taşıyan bir ifade ile ilişkilendirmektir. Hayvan dillerinde bulunmayan bu işleç, her insan dilinde başlıca bir kurucu öğe olarak yer almaktadır ve dilbilimsel açıdan reddetme, çelişki kurma, doğruluk değeri oluşturma/değiştirme ve bunun gibi insani dilbilimsel sistemlerin pek çok temel özelliğinin kurucu öğesidir. Olumsuzlama, dilbilimsel açıdan farklı kategorilerde (zarflar, fiiller, bağlaçlar, nicelik belirteçleri, ekler) ve insan konuşma etkinliğinin çeşitli bölümlerinde ortaya çıkmaktadır. Morfoloji, sözdizimi, mantıksal biçim ve anlambilim ilkelerinin yanı sıra dil edinimi ve cümle işleme süreçleriyle doğrudan bağlantıları bulunmaktadır. Bu bakımdan olumsuzlama, doğal dilde sahip olduğu önemli roller nedeniyle, dilbilim, mantık, bilişsel bilimler ve edebiyat teorisinin konu alanına girmektedir. Diğer taraftan olumsuzlama işlecini ilgilendiren sahalar, bu işlecin rol oynadığı kuramsal etkinlikler göz önünde bulundurulduğunda oldukça genişlemektedir. Örneğin bilimlerde olumsuzlama, hipotez çürütmenin ve kuram yanlışlamanın kurucu öğesidir. Yine epistemolojide olumsuzlama, karşı veya sarsıcı delil oluşturmanın ve karşıolgusal durumları göz önünde bulundurmanın kurucu öğesidir ve bu bakımdan başta bilginin tanımı sorunu olmak üzere pek çok merkezi epistemolojik sorunun kaynaklarından biridir. Bu bakımdan olumsuzlama işleci, doğal dil ve biçimsel diller bağlamında geniş ve seçkin bir literatürün konusu haline gelmiştir. Öyle ki uluslararası literatürde olumsuzlamanın bir bütün olarak tarihini ortaya çıkarmaya yönelik kapsamlı çalışmalara ek olarak bu işlecin mahiyeti ve bilimdeki rolüne yönelik antolojik çalışmalar da yapılmaktadır. Bu bağlamda biz de bir sempozyum yoluyla, pergelin sivri ucunu “Türkçe’de olumsuzlamalar” üzerine yerleştirip pergelin kalemli ucunu mantık, epistemoloji, dilbilim, etik ve siyaset sahalarını kapsayacak şekilde genişleterek bu konuda Türkiye’nin de katkı sağlayabileceğini akademik bir etkinlikle göstermek istiyoruz. Buna ek olarak, “Türkçe’nin mantığı” konusunda ve Türkçe dilinde hazırlanmış mantık öğretim programları oluşturulması konusunda etkinlikler de düzenlemek ve bir sempozyum kitabı ile bu konudaki Türkçe literatürü zenginleştirmek sempozyumun diğer odağı ve amacıdır. Bu çerçevede, “felsefe, bilim, dil ve mantıkta olumsuzlamalar” konulu sempozyumumuz, şu konuları kapsayan bildirilere açıktır.

• ⁠Biçimsel mantıkta ve küme teorisinde olumsuzlamalar

• ⁠ ⁠Mantıkta ve küme teorisinde model kuramsal ve ispat kuramsal çelişkiler.

• ⁠ ⁠Klasik olmayan mantıkların (tutarlılıkötesi mantık, sezgici mantık, kuantum mantığı, ilgi mantığı, çok değerli mantık sistemleri, bulanık mantık) analizi ve statüsü.

• ⁠ ⁠Matematiğin temelleri ve matematiksel mantık sahasında olumsuzlamaya dair tartışmalar.

• ⁠Çifte değillemenin statüsü tartışmaları.
  ⁠Dilde olumsuzlamalar

• ⁠Türkçe’nin mantığı.

• ⁠ ⁠Doğal dil işleme yöntemi (yalnızca Türkçe bağlamında).

• ⁠Eğitim amaçlı olarak Türkçe doğal dil örneklerini temel alan doğal türetim (mantık) uygulamaları (Windows, Linux, Android, iOS vb.) geliştirme.

• ⁠Anlambilimsel, sözdizimsel ve pragmatik açıdan Türkçe’de olumsuzlamalar.

• ⁠ ⁠Gündelik, politik ve bilimsel retorik bağlamında Türkçe’de olumsuzlamalar ve argüman örnekleri.
   

• ⁠ ⁠Epistemolojik açıdan olumsuzlamalar

• ⁠ ⁠Olumsuzlamaların bilginin tanımı tartışmalarındaki rolü.

• ⁠ ⁠Epistemolojik tartışmalarda sarsıcı (defeater) delillerin rolü.

• ⁠ ⁠Bilimde karşı delillerin doğası ve rolü

• ⁠ ⁠Bilimde kuram yanlışlaması.
   

• ⁠ ⁠Etik tartışmalarda olumsuzlamalar

• ⁠ ⁠Normatif olumsuz etik: Olumsuz faydacılık (negative utilitarianism) ve olumsuz sonuççuluk (negative consequentialism), acı-odaklı etik (suffering-focused ethics)

• ⁠ ⁠Metaetik açıdan olumsuzlamalar: Etik kuramların gerekçelendirilmesi ve çürütülmesi
  
  Farklı disiplinlerden katılımcıları 30-31 Ekim 2024 tarihlerinde Toplum ve Siyaset Felsefesi Derneği, Mantık Derneği ve Akdeniz Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü iş birliğiyle düzenlenecek sempozyuma davet ediyoruz.Sempozyumda sunulan bildiriler tam metin ISBN'li kitap  olarak yayınlanacaktır.